Φαράγγι των Μύλων - Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου, Ρέθυμνο

Μία εύκολη πεζοπορική διαδρομή για όλη την οικογένεια σε μια εντυπωσιακά πράσινη όαση 7χλμ από την πόλη του Ρεθύμνου.

Το φαράγγι των Μύλων είναι μια εντυπωσιακά πράσινη όαση πολύ κοντά στην πόλη του Ρεθύμνου.

Πηγάζει από τις βόρειες πλαγιές του όρους Βρύσινας και ξεκινάει δυτικά από το χωριό Χρωμοναστήρι και νότια του χωριού Ξερό Χωριό. Εμείς ξεκινήσαμε από το Ξηρό Χωριό και καταλήξαμε στο Χρωμοναστήρι και στο Στρατιωτικό Μουσείο.

Στην πραγματικότητα δεν είναι φαράγγι αλλά πρόκειται για μια λαγκαδιά που μέσα της φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό φυτών και δέντρων, που θυμίζει βοτανικό κήπο.

Εκτός από τους πολλούς νερόμυλους, τα πολλά τρεχούμενα νερά της κοιλάδας συντηρούσαν πολλούς κήπους με οπωροφόρα δέντρα και λαχανικά. Το νερό δε σταματά ποτέ να έχει και προέρχεται από τις πλούσιες πηγές που βρίσκονται στο φαράγγι σε διάφορα σημεία δημιουργώντας μικρούς καταρράκτες.

Στο κέντρο του φαραγγιού συναντάμε το παλιό και έρημο σήμερα χωριό των Μύλων που χωρίζεται σε δύο γειτονιές, τους Πάνω Μύλους και τους Κάτω Μύλους. Το όνομά του όπως λέει και η λέξη το πήρε από τους 30 περίπου νερόμυλους που υπήρχαν σε όλη τη διαδρομή του φαραγγιού. Οι κάτοικοι του χωριού ήταν στην πλειοψηφία τους μυλωνάδες και όλα σχεδόν τα σιτηρά της περιοχής και των τριγύρω χωριών αλέθονταν στους Μύλους

Σήμερα μπορούμε να δούμε σε καλή κατάσταση ένα μονάχα νερόμυλο που έχει αναπαλαιωθεί ώστε να μπορεί ο επισκέπτης να παίρνει μια ιδέα για το πώς ήταν και πώς λειτουργούσε.

Εκτός από τους νερόμυλους και τα παλαιά πνιγμένα από κισσούς σπίτια στο φαράγγι συναντάμε πολλά εντυπωσιακά εκκλησάκια. Το πρώτο όπου βρίσκονται και οι μεγάλες πηγές νερού είναι ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Αντωνίου σε ένα εντυπωσιακό τοπίο.

Πιο κάτω είναι ο επίσης σπηλαιώδης ναός του Αγίου Ιωάννη. Λίγο μετά το χωριό βρίσκεται ο κοιμητηριακός ναός των Αγίων Πέντε Παρθένων. Λίγο μετά τους Κάτω Μύλους συναντάμε τους επίσης σπηλαιώδεις ναούς της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Νικολάου.

Οι τελευταίοι κάτοικοι εγκατέλειψαν τους Μύλους το 1972 και από τότε είναι έρημο, αλλά ένα σπίτι έχει μετατραπεί σε καφενείο-ταβέρνα για τους επισκέπτες. Οι κάτοικοι φοβούμενοι την κατολίσθηση και την καταπλάκωση του χωριού από τα βράχια που κρέμονται από πάνω του, αναγκάστηκαν να φύγουν και να χτίσουν ψηλά πάνω από το φαράγγι και δυτικά νέο χωριό, τους Νέους Μύλους.