Πεζοπορία Καλός Λάκκος - Οξυά - Δρόμος των αλατσάδων, Άγ. Νικόλαος

Η Οξυά (Οξά) είναι ένα βραχώδες βουνό 563μ. στην περιοχή της Ελούντας Αγίου Νικολάου. Στην κορυφή του βρίσκεται η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού. Η Οξά αποτελεί μια οχυρωμένη θέση, η οποία μελετάται τα τελευταία χρόνια από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου.

Εμείς ξεκινήσαμε από τη θέση Αγ.Πελαγία, και αφού περάσαμε τον Καλό Λάκκο φτάσαμε στην κορυφή της Οξάς. Η διαδρομή αυτή αποτελεί τμήμα του Δρόμου των αλατσάδων

Ο Δρόμος των Αλατσάδων ήταν η διαδρομή που ακολουθούσαν οι ντόπιοι των χωριών του Μιραμπέλου για να διακινήσουν το αλάτι από τις Αλυκές της Ελούντας έως και τα πιο απομακρυσμένα χωριά του οροπεδίου Λασιθίου.

Οι Αλυκές της Ελούντας δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα πότε φτιάχτηκαν. Η παλαιότερη αναφορά σε αυτές χρονολογείται το 1479, ενώ σε αρχειακό τεκμήριο του 1499 αναφέρονται δύο αποθήκες αλατιού στην περιοχή, οι οποίες άνηκαν στον Piero Plaideno.

Η διαχείριση του αλατιού και της αλοπηγικής δραστηριότητας στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποτελούσε αποκλειστικό προνόμιο του Δημοσίου Οθωμανικού Χρέους. Οι αξιωματούχοι της Αυτοκρατορίας επωφελούνταν από την διανομή του. Το αλάτι παραμένει ένα από τα περισσότερο αναγκαία και πολύτιμα καθημερινά υλικά. Ειδικότερα σε περιοχές των οποίων η οικονομία βασίζεται στην κτηνοτροφία, το αλάτι είναι το μόνο μέσο συντήρησης τροφίμων.

Ο φόρος του αλατιού εξασφάλιζε ένα σημαντικό έσοδο για το κράτος και για αυτό το λόγο εφαρμόζεται σε διαφορετικά πλαίσια σε όλο τον κόσμο. Ο φόρος la gabelle στη Γαλλία θεσμοθετήθηκε τον 14ο αιώνα και εφαρμόστηκε μέχρι τα μέσα του 20ου. Έχει χαρακτηριστεί ένας από τους πιο άδικους φόρους. Η κατάργησή του αποτέλεσε ένα από τα αιτήματα της Γαλλικής Επανάστασης, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο η φορολόγηση του πολύτιμου αλατιού έχει προκαλέσει μάχες και εξεγέρσεις.

Για την αποφυγή του φόρου και την εκμετάλλευση του προϊόντος αναπτύχθηκε ένα μεγάλο δίκτυο παράνομης διακίνησης του πολύτιμου αλατιού κατά τόπους σε όλο τον κόσμο.

Στο Μιραμπέλλο, όπως και αλλού, μικροποσότητες αλατιού από τις Αλυκές διακινούνταν μέσα από τα δύσβατα μονοπάτια που ενώνουν την Ελούντα με το Λασίθι. Οι Αλατσάδες της Ελούντας εξασφάλιζαν αλάτι είτε με παράνομους είτε με νόμιμους τρόπους για να το μεταφέρουν περπατώντας στα χωριά της ενδοχώρας.

Ο δρόμος ή στράτα των Αλατσάδων, όπως ακόμα τον θυμούνται οι ντόπιοι, είναι συνυφασμένος με την φτώχεια των προτουριστικών χρόνων. Τότε που η οικονομία της περιοχής βασίζονταν στην παραγωγή χαρουπιών, ακονιών, αμυγδάλων και λιγοστών ακόμα εποχικών προϊόντων.

Στην τοποθεσία Καλός Λάκκος ο κάθε αλατσάς έπερνε το δικό του δρόμο, προς διαφορετικές κατευθύνσεις ανάλογα με το που ήθελε να ανταλλάξει το αλάτι που κουβαλούσε. Εκεί θεωρούν οι ντόπιοι σήμερα ότι τελείωνε και ο δρόμος των Αλατσάδων.